İSTANBUL (AA) - Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) Enerji Verimliliği ve Kapsayıcı Dönüşümler Ofisi Başkanı Brian Motherway, AA muhabirine, dünyada klima kullanımı ve veri merkezlerinde yapay zeka kaynaklı enerji tüketimindeki artışın küresel elektrik talebini hızla yükselttiğini, bunun da enerji verimliliği hedeflerine ulaşmaya çalışan hükümetler üzerinde baskı oluşturduğunu söyledi.
Enerji verimliliğinin faturaları düşürdüğünü ve sanayiyi daha rekabetçi hale getirdiğini ifade eden Motherway, bunun için politika ve yatırım tarafı ile bireylerin ve firmaların ortak çabasının gerektiğini dile getirdi.
Motherway, IEA'nın enerji verimliliğini 'ilk yakıt' olarak tanımladığına işaret ederek, 'Ülkeler için emisyonlarını azaltmanın, enerji ithalatlarını düşürmenin ve genel enerji maliyetlerini azaltmanın en kolay yollarından biri bu. Enerji verimliliğine yatırım yaptığınızda, doğrudan faydaların yanı sıra gaz boru hatları, elektrik şebekeleri ve altyapı gibi alanlarda da yatırım ihtiyacı azalıyor. Bu nedenle her zaman hükümetlere enerji verimliliğini yatırım stratejilerinin merkezinde tutmalarını hatırlatıyoruz. Bu yaklaşım genel hedeflere ulaşmayı da kolaylaştırıyor.' değerlendirmesinde bulundu.
Türkiye'de enerji verimliliğine verilen öneme dikkati çeken Motherway, 'Türkiye, iklim hedeflerine olan güçlü bağlılığının yanı sıra ekonomik refah, enerji güvenliği ve evlerde enerji maliyetlerini düşürme açısından da enerji verimliliğinin büyük fırsatlar sunduğunun farkında.' dedi.
'Türkiye daha hızlı adımlar atmaya kararlı'Motherway, enerji tasarrufu adımlarını içeren Türkiye'nin 2030 hedeflerine ilişkin, 'Böylesine iddialı bir hedefin belirlenmiş olması memnuniyet verici. Türkiye son birkaç yılda enerji verimliliğini küresel ortalamadan çok daha hızlı artırdı.' ifadelerini kullandı.
Enerji verimliliği çalışmalarının sürekli dikkat ve çaba gerektirdiğinin de altını çizen Motherway, sadece politika geliştirip yürürlüğe koymakla bitmediğini, sürecin sahada uygulama, denetim ve iş dünyası ile hükümet arasında etkileşim gerektirdiğini anlattı.
Motherway, enerji verimliliğinin teorik değil, uygulamaya dayalı olduğunu belirterek, 'Türkiye'nin bu konuda daha hızlı adımlar atmaya kararlı olduğunu görmek güzel. Türkiye'nin bu hedeflerine ulaşmak için tüm fırsatlara sahip olduğunu ve bunun vatandaşlara ve işletmelere büyük faydalar sağlayacağını düşünüyorum.' diye konuştu.
Verimlilik yatırımlarının kısa sürede kara dönüştüğünü aktaran Motherway, şöyle devam etti:
'Fakat bunun her zaman herkes için karşılanabilir olmadığını da kabul etmek gerekir. Bu noktada hükümetler, doğrudan finansman, hibe, vergi teşviki gibi yollarla veya üçüncü taraf finansmanı ve enerji hizmet modellerini teşvik ederek devreye girebilir. Türkiye'nin stratejisi ve yeni eylem planı, kamu harcamalarının özel sektör yatırımlarını harekete geçirecek biçimde kullanılmasına odaklanıyor. Bu da akıllıca bir yaklaşım, çünkü hedeflere ulaşmak için nihayetinde özel sektör yatırımlarına büyük ölçüde ihtiyaç duyulacak.'
Motherway, binalarda enerji verimliliğinin önemine de vurgu yaparak, şunları kaydetti:
'Türkiye'de yoğun bir inşaat faaliyeti var. Bunun yanında, çok sayıda bina güçlendirme ve yenileme çalışması da yürütülüyor. Bu, standartları yükseltmek için büyük bir fırsat anlamına geliyor. Türkiye'nin bu sektöre odaklanması takdire değer. Elbette yatırım gerekiyor ve Türkiye'deki politikaların bunun hem kamu hem özel sektör yatırımları gerektirdiğini kabul ettiğini görmek önemli. Çünkü enerji verimliliği genellikle başlangıçta yüksek yatırımlar gerektiriyor ancak bu yatırımlar zaman içinde kendini geri ödüyor. Fakat ister müteahhitler, ister ev sahipleri, ister işletmeler olsun, çoğu zaman bu yatırımlar için desteğe ihtiyaç duyuyorlar. Bu nedenle Türkiye'nin bu konuda gösterdiği kararlılığı olumlu buluyorum.'
Enerji yoğunluğunu en hızlı iyileştiren ülkeler arasındaEnerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı verilerine göre, Türkiye son yıllarda enerji verimliliğinde önemli ilerlemeler kaydetti. Ülkede, 2017-2023 dönemini kapsayan ilk Ulusal Enerji Verimliliği Eylem Planı ile yaklaşık 8,5 milyar dolar yatırım yapıldı ve bu sayede 23,9 milyon ton eş değer petrol enerji tasarrufu hedefi aşılarak 24,6 milyon ton eşdeğer petrol enerji tasarrufu sağlandı.
Yapılan yatırımlar ve sağlanan tasarruflarla yaklaşık 70 milyon ton emisyon azaltımı gerçekleştirildi. Enerji Verimliliği Strateji Belgesi ile belirlenen 2011'e göre yüzde 20 enerji yoğunluğu azaltımı hedefi ise 2022'de yüzde 20,4 düşüşle planlanandan önce yakalandı.
Türkiye, 2021 ve 2022'de enerji yoğunluğunu dünyada iki yıl üst üste en çok iyileştiren ülkelerden biri oldu. 2022'de küresel enerji yoğunluğu iyileşmesi ortalama yüzde 2 olarak gerçekleşirken Türkiye'nin enerji yoğunluğu rekor gelişim göstererek yüzde 6,2 oranında düştü. Böylece Türkiye, özellikle Kovid-19 salgını sonrası dönemde enerji yoğunluğunu en hızlı iyileştiren ülkeler arasında yer aldı.
Yeni dönemi kapsayan Enerji Verimliliği 2030 Strateji Belgesi ile 10 stratejik amaç ve 23 hedef belirlendi. Bu hedeflere ulaşmak için hazırlanan ve 2024-2030 dönemini kapsayan ikinci Ulusal Enerji Verimliliği Eylem Planı kapsamında ise 20,2 milyar dolarlık yatırım yapılması, 37,1 milyon ton eş değer petrol birincil enerji tasarrufu sağlanması, böylece birincil enerji tüketiminin yüzde 16 azaltılması ve 100 milyon ton emisyon azaltımı hedefleniyor.
Muhabir: Handan Kazancı,Firdevs Yüksel
