TBMM (AA) - Ticaret Bakanı Ömer Bolat, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'nda, Bakanlığı ile bağlı kuruluşlarının 2026 yılı bütçelerine ilişkin sunum yaptı.
Bolat, 2025'in dünya ekonomisi ve ticaretinde belirsizliklerin yeniden tırmandığı, ticarette korumacılığın çok hızlı arttığı bir dönem olduğunu belirterek, bu durumun küresel ticaret politikası belirsizlik endeksinde de rahatça görülebileceğini söyledi.
Dünya ekonomisi ve ticaretindeki bu zayıf görünüme rağmen Türkiye ekonomisinde üretim, istihdam ve ihracat artışlarının devam ettiğini vurgulayan Bolat, Türkiye'nin 2024'te yüzde 3,3 oranında ekonomik büyüme kaydettiğini anımsattı.
Bolat, Türkiye'nin 2025'in ilk çeyreğinde ise yüzde 2,3, ikinci çeyreğinde yüzde 4,8, ilk yarı yıl ortalaması olarak da yüzde 3,6 büyüme kaydettiğini dile getirerek, şu değerlendirmede bulundu:
'Son 20 çeyrektir üst üste büyümeye devam ediyoruz. Böylece 2002'de 238,7 milyar dolar olan Gayri Safi Yurt İçi Hasılamız (GSYH), 2024'ün sonunda 1 trilyon 358 milyar dolara ve 2025'in ilk yarıyıl sonunda 1 trilyon 474 milyar dolara yükseldi. Uluslararası Para Fonu (IMF) tahminlerine göre, bu yılın sonunda ülkemizin dünyada satın alma gücü paritesinde 11'inci, Avrupa'da 4'üncü büyük ekonomi olması bekleniyor. 2002'de 36,1 milyar dolar olan mal ihracatımız, 2024 sonunda 261,8 milyar dolar seviyesine yükseldi. 2002'de 14 milyar dolar olan hizmetler ihracatını 2024'te 117,2 milyar dolara yükselttik ve net 61,4 milyar dolar hizmet ticaretinde fazla sağladık.'
'İhracatı finansman ve sigorta alanında destekliyoruz'Dün açıklanan ekim ayı dış ticaret rakamlarına ilişkin bilgi veren Bolat, geçen ayki 24 milyar dolarlık mal ihracatının tarihin en yüksek ekim ayı ihracat rakamı olarak kayıtlara geçtiğini söyledi.
Bolat, dünya pazarlarında zor şartlara rağmen ihracatçılar ile büyük mücadele vererek ekonomik büyümeye ve kalkınmaya katkı sağlamak için gayretle çalışmaya devam ettiklerini söyledi.
Mal ihracatının son 12 ay itibarıyla 270,2 milyar dolarla tarihi rekor seviyeye yükseldiğini belirten Bolat, sözlerini şöyle sürdürdü:
'Bu yılın 10 ayında mal ihracatımız net 8,4 milyar dolar artış kaydetti. Bu dönemde hizmetler ihracatımız net 4 milyar dolar artış gösterdi. Ekim 2025 itibarıyla yıllıklandırılmış hizmetler ihracatımız hesaplarımıza göre 121,2 milyar dolara ulaştı. Merkez Bankasının açıkladığı ocak-ağustos dönemi ödemeler dengesi tablosuna göre de 119,9 milyar dolar durumunda. Yıllıklandırılmış olarak ekim ayı sonunda mal ve hizmet ihracatımız 391,4 milyar dolara yükselmiştir. Yılın başında Cumhurbaşkanımızın bizlere belirlediği 390 milyar dolar hedefini ekim ayında aşmış durumdayız.'
Bolat, Bakanlık olarak KOBİ'ler başta olmak üzere firmalara ihracat ile ilgili her konuda destekler sağladıklarını dile getirerek, ihracat destek tutarını 2025'te 25,5 milyar liraya yükselttiklerini, bu desteğin bugüne kadar 15,1 milyar lirasının ödendiğini söyledi.
Hizmetler ihracatı alanında da ihracatçılara 2024'te 7,1 milyar lira destek sağladıklarını aktaran Bolat, 1829 hizmet ihracatçısına bu yılın 10 ayı itibarıyla 5,2 milyar lira ödeme gerçekleştirildiklerini belirtti.
Bolat, 2025'te ihracatçıları desteklemek için 77 tedbirden oluşan ihracat eylem programını uygulamaya aldıklarına dikkati çekerek, ihracatçılara sağlanan destek araçlarına ilişkin bilgi verdi.
İhracat Akademisi ile yeni ihracatçılar yetiştirdiklerini, 2025 itibarıyla 119 ülke, 180 merkez, 234 ticaret müşaviri ve ataşesiyle firmaların yanında yer aldıklarını vurgulayan Bolat, şu ifadeleri kullandı:
'Uzak ülkelere ihracat stratejisi çerçevesinde 50 milyar dolar ihracat hedefliyoruz. İslam İşbirliği Teşkilatı üyeleriyle ihracatı geliştirme stratejimize de özel önem vermekteyiz. Bu yılın 10 ayı itibarıyla yüzde 3,6 oranında İslam ülkelerine ihracatımız artmış durumdadır. İhracatı özellikle finansman ve sigorta alanında Türk Eximbank ile destekliyoruz. Bu yıl sonuna kadar 53 milyar dolarlık ihracat finansman desteği ve sigorta desteğine ulaşmış olacağız.'
Bolat, ayrıca Türk Ticaret Bankasının da geçen yıl hizmete girdiğini anımsatarak, bankanın bu yıl ihracatçılara 75 milyar liralık finansman desteği sağlamasını hedeflediklerini bildirdi.
Bankanın şube sayısını da 11'e çıkardıklarını aktaran Bolat, 'İhracatı Geliştirme AŞ ile ihracatçılarımıza 178,5 milyar lira kefalet sağladık. Merkez Bankasının ihracat ve döviz kazandırıcı hizmetler reeskont kredileri günlük limitlerini 4,5 milyar liraya yükseltti. Bunun 1,5 milyar liralık kısmı başta tekstil, giyim, deri, ayakkabı, mobilya gibi emek yoğun sektörlere tahsis edilmektedir.' diye konuştu.
'Dört ay üst üste cari işlemler fazlası vereceğiz'Bolat, KOBİ'lerin kredi limitlerinde de genişlemeler yaptıklarını vurgulayarak, KOBİ ölçeğindeki firmalara istihdamlarını korumaları için yılın başından bu yana işçi başına 2 bin 500 lira destek ödemesi yaptıklarını dile getirdi.
Söz konusu uygulamada 1 Ocak 2026'dan itibaren desteğin miktarını ve firma sayısını daha da arttıracaklarını bildiren Bolat, 'Ayrıca, 19 serbest bölgemizden geçen yıl 12 milyar dolarlık ihracat yaptık. Bu yıl da 10 ayda yüzde 4,7 artışla 10,4 milyar dolara ulaştık. Yıl sonunda 12,5 milyar doları aşmayı hedefliyoruz.' dedi.
Bolat, mal ithalatının ise 2024'te yüzde 5 azalarak 344 milyar dolar seviyesine gerilediğini anımsatarak, geçen ay itibarıyla yıllıklandırılmış ithalatın 361 milyar dolar noktasında olduğunu kaydetti.
Küresel piyasalarda yaşanan büyük dalgalanmalar karşısında altına olan talebin yükselmesinin ithalatı kısmen arttırdığını belirten Bolat, şu değerlendirmede bulundu:
'Dış ticaret açığımız da ekim itibarıyla yıllıklandırılmış olarak 90,7 milyar dolar seviyesindedir. Bu da 2023 yılı mayıs ayındaki tepe noktası olan 122 milyar dolardan 31,3 milyar dolar azalışı ifade etmektedir. İthalat ve ticaret politikası önlemlerini çok geniş bir şekilde uyguluyoruz. Dünyada kendi milli üreticilerini ithalat kaynaklı zarar ve tehditlere karşı ticaret politikası savunma araçlarıyla en fazla koruyan ülkeler arasındayız. Damping ve sübvansiyona karşı önlemde dünyada 4'üncü, korunma önlemlerinde 3'üncü sıradayız. Dampingli ithalatın diğer ülkelerden gelmesine de müsaade etmiyoruz.'
Bolat, otomotiv sektöründe üretim açısından da önemli artışların bulunduğuna dikkati çekerek, söz konusu sektörün ihracatta da en önemli kalemi oluşturduğunu dile getirdi.
Ürün güvenliği anlamında da Dış Ticarette Risk Esaslı Kontrol Sistemi (TAREKS) ile sağlığa uygun olmayan, güvensiz ürünlerin Türkiye gelmesini engellediklerini vurgulayan Bolat, şunları kaydetti:
'Bu yıl sistem üzerinden 3,7 milyon başvuru yapıldı ve başvurulan ürünlerin yüzde 11'i fiili denetime tabi tutuldu. Uygunsuz bulunan ürünlerin ithalatına izin vermedik. Ayrıca 56 milyar dolar olan cari işlemler açığını geçen yıl 10,5 milyar dolara düşürmüştük. Cari işlemler açığımız bu yılın 8 ayı itibarıyla ise 18,3 milyar dolar ile makul seviyelerde devam etmektedir. 2023'te milli gelirdeki payı yüzde 3,6 olan cari işlemler açığı geçen yıl yüzde 0,8'e düşürdük. Bu yıl da yüzde 1,3 civarında devam etmektedir. Ağustos ayında cari işlemler hesabımız 5,5 milyar dolar fazla ile tüm zamanların en yüksek seviyesinde gerçekleşti. Temmuzda da cari işlemler fazlası verdik. Eylülde 1 milyar dolar, ekim ayında 500 milyon dolar cari işlemler fazlası bekliyoruz. Dört ay üst üste cari işlemler fazlası vermiş olacağız.'
Muhabir: Serhat Tutak,Seda Tolmaç