İSTANBUL (AA) - İstanbul'da yaşayan Yüce ve Yetek, 24 yıl arayla meydana gelen Marmara Depremi ve Kahramanmaraş merkezli depremlerde arama kurtarma çalışmalarına katıldı.
Bu depremlerin dışında birçok olayda da afetzedelerin yardımına koşan Yüce şu an İHH İnsani Yardım Vakfı Yönetim Kurulu Üyesi, Yetek de Cansuyu Derneği İstanbul Arama Kurtarma İl Sorumlusu olarak görev yapıyor.
Marmara Depremi'nin 26'ncı yıl dönümü dolayısıyla yaşadıklarını AA muhabirine anlatan Yüce, 17 Ağustos 1999'daki depremin ardından ekip olarak İstanbul'dan yola çıktıklarını ancak Hereke civarında trafik durduğu için araçla ilerleyemediklerini söyledi.
Yüce, 'Hereke'den Gölcük'e kadar yürüdük. Kaç saat olduğunu hatırlamıyorum. Bütün enkazların altından insan sesi geliyordu. Tabii o zaman bu kadar arama kurtarma bilinci gelişmemişti ülkede. Bugünkü imkanlar ve tecrübemiz yoktu. O günden bugüne ülkemiz çok yol kat etti. O gün STK'ler olarak da devlet olarak da bir acizliğimiz vardı. Bunu kabul etmek lazım. Kimse ne yapacağını bilmiyordu. Küçük bir mahşer yeri gibiydi.' ifadelerini kullandı.
Hereke'den Gölcük'e yürürken ekipmanlarını taşıyamadıkları için arama kurtarma işlemini ilk aşamada elle, yüzeysel yapmak zorunda kaldıklarını belirten Yüce, 'Yurt dışından çok ekip geldi. Biz Japonlarla çalışmıştık. O zaman iş tamamen el yordamıyla yürümüştü. Bilimsel, teknik bir arama kurtarma yoktu, o günün şartlarında imkanlar da o kadardı.' dedi.
İnsanlar enkazların altında çürüdüGölcük'e ve Adapazarı'na insan kokusundan girilmediğini, insanların enkaz altında çürüdüklerini ifade eden Yüce, 'İnsanın psikolojisini de mahvediyordu. O zaman arama kurtarmada sivil savunmalar vardı. Onlar da profesyonel ekipler değildi, devletin memurlarıydı. Sivil toplum kuruluşlarında çalışanların da çoğu eğitim almamıştı. Çok kişi psikolojik olarak hastanelik oldu. Korkunç bir sahneydi.' diye konuştu.
Yüce, Marmara Depremi'nin ardından Türkiye'de arama kurtarma çalışmalarına önem verilmeye başlandığını belirterek, 'Şu anda Türkiye'de arama kurtarma konusunda çok başarılı, iyi eğitimli sivil toplum kuruluşları var. Hatay'da, Maraş'ta, Adıyaman'da, Malatya'da çalışan uzman ekip sayısı 30 bini bulmuştur. Bu rakamın Gölcük'te yüzde 1'i yoktu. Biz STK'ler olarak çok mesafe katettik, devlet de çok mesafe katetti. AFAD'ın, UMKE'nin kurulması önemli bir olaydır. 1999 depreminde çıkan kişiyi biz karga tulumba bir araca koyup götürüyorduk. Ambulans, ilk yardım, sağlıkla ilgili hiçbir şey yoktu.' değerlendirmesini yaptı.
Kahramanmaraş merkezli depremlerin Marmara Depremi ile kıyaslanamayacak kadar büyük olduğunu ve 120 bin kilometrekarelik bir alanı etkilediğini vurgulayan Yüce, 'Türkiye'nin 7'de 1'i bu depremden etkilendi. 11 büyük il etkilendi. 107 bin kişi yaralı olarak çıkarıldı. Birbirinin artçısı olmayan iki deprem aynı yerde oldu. Kahramanmaraş depremi, 'asrın felaketi' tabirini tam olarak karşılayan bir deprem. İkinci haftada enkaz altında kimse kalmamıştı. 107 bin yaralımız var, 53 bin cenazemiz var. 11 ayrı lokasyonda 160 bin kişiyi 2 haftada enkazdan tahliye etmek çok büyük bir vaka. İlçelerde, köylerde yapıyorsunuz bunu.' şeklinde konuştu.
Hiç demir olmayan, midye kabuklarıyla yapılmış, içinden tencere çıkan kolonlarYüce, depremlerde can kaybının önlenmesi için sağlam binaların inşa edilmesinin önemine işaret ederek, şunları kaydetti:
'Gölcük'te bir bina vardı. Kaç kat olduğunu bilmiyorum, sadece çatısı toprağın üzerindeydi. Aşağıdan bir çocuk 'Baba.' diye bağırıyordu. Baba koşuyordu çatıya, birkaç tuğla atıyordu, sonra elektrik çarpmış gibi kaçıyordu geriye. Deprem sendromlarından bir tanesidir bu. Çocuğun sesi geliyor, baba tekrar koşuyor. Bu birkaç sefer tekrarlandı. Rabb'im böyle felaketleri tekrar göstermesin. Adapazarı'nda içinde hiç demir olmayan kolon gördüm. Gölcük'te neredeyse midye kabuklarıyla yapılmış kolonlar gördüm. Adana'da da kolonların içinden tencere çıkardık. Yıllarca çalışıp ailemize mezar alıyoruz. İnsanlar konut sahibi olurken çok dikkat etsinler.'
'Bir canlıya ulaştığınızda dünyalar sizin olmuş gibi seviniyorsunuz'Arama kurtarma gönüllüsü Erdem Yetek ise Marmara Depremi'nin ikinci günü akşam saatlerinde Milli Gençlik Vakfı ekibiyle Sakarya'daki çalışmalara yardımcı olmak için yola çıktıklarını anlattı.
Burada gördükleri karşısında dehşete düştüğünü ifade eden Yetek, Sakarya'nın Erenler ilçesinde kendilerine tahsis edilen ilkokulda, depremzedelere yaklaşık iki ay boyunca aşevi, çamaşırhane ve banyo hizmeti sunduklarını kaydetti.
Enkaz altındaki vatandaşları kurtarmak için zaman zaman kendilerinden yardım istenildiğini aktaran Yetek, 'Vefat eden birkaç kişiyi enkaz altından çıkarabildik. Tabii o dönemler arama kurtarma işinin çok acemisiydik, öneminin de farkında değildik. Türkiye'de özellikle 17 Ağustos 1999 Marmara Depremi'nden sonra arama kurtarmanın hem devletimiz hem de sivil toplum kuruluşları bazında ne kadar önemli olduğu bir kez daha gün yüzüne çıktı.' dedi.
Yetek, Erenler'deki çalışmalarının yanı sıra Kocaeli'nin Gölcük ilçesi ile Yalova'daki depremzedelere de çadır ve barınma gibi insani yardım malzemeleri götürdüklerini dile getirdi.
Cansuyu Derneği bünyesinde 2023'te AFAD'dan arama kurtarma eğitimi aldıktan yaklaşık bir ay sonra Kahramanmaraş merkezli depremlerin meydana geldiğini söyleyen Yetek, 'Eğitimlerde bize depremlerde nasıl hareket etmemiz gerektiği öğretilmişti. Deprem olur olmaz arkadaşlarımız aradı. O zaman ekip sorumlusuydum. Saat 06.30'da iki arkadaş Kahramanmaraş'a doğru yola çıktık. AFAD'dan gelecek emir doğrultusunda ekibimize orada yer ayarlamak için önden gittik. Deprem bölgesine intikal ettik. Televizyonlarda görülenden daha fazla yıkım olduğunu o anda anladık.' diye konuştu.
Kahramanmaraş'ta kurtardığı bir kişiyle halen görüştüklerini belirten Yetek, enkaz altındaki bir kişiyi canlı çıkardıklarında yaşadığı duyguyu, 'Bir canlıya ulaştığınızda dünyalar sizin olmuş gibi seviniyorsunuz. Oradan çıkarana kadar aslında gücünüzün dışında bir güçle çalışıyorsunuz. Yeter ki bir an evvel çıkabilsin. O anki mutluluk her şeye değer.' sözleriyle anlattı.
Muhabir: Halis Akyıldız,Muhammed Gencebay Gür
