LAHEY (AA) - Henüz kesinleşmemiş ilk sonuçlara göre liberal eğilimli Demokratlar 66 (D66) ve aşırı sağ PVV yüzde 16,7'şer oy oranlarıyla seçimi başa baş tamamladı. 150 sandalyeli parlamentoda D66 ve PVV, 26'şar sandalye sahibi olacak.
Seçimin en büyük sürprizine imza atan D66, iki yıl önce gerçekleştirilen bir önceki seçime göre oylarını 10 puandan fazla artırırken İslam düşmanı Wilders liderliğindeki PVV'nin oy oranı yaklaşık 7 puan geriledi.
Seçime azınlık hükümetinin büyük ortağı olarak giren Dilan Yeşilgöz liderliğindeki Özgürlük ve Demokrasi için Halk Partisi (VVD), 1 puandan fazla kaybederek yüzde 14,1 ile üçüncü sırayı alırken merkez soldaki Yeşil Sol-İşçi Partisi (GL-PvdA) ittifakı, 3,2 puan kaybederek yüzde 12,5 ile dördüncü oldu.
Muhtemel koalisyon formüllerinde adı geçen Hristiyan Demokrat Parti (CDA) oylarını 8,4 puan artırarak bir diğer seçim sürprizine imza atarken yüzde 11,7 ile beşinci sıraya yerleşti.
İlk sonuçlara göre muhafazakar JA21 partisi yüzde 5,9 ile altıncı, aşırı sağcı Demokrasi Forumu (FvD) yüzde 4,5 ile yedinci, popülist Çiftçi Vatandaş Hareketi Partisi (BBB) yüzde 2,6 ile sekizinci ve üyelerinin çoğunluğu Türk ve Müslümanlardan oluşan DENK partisi, oy oranını koruyarak yüzde 2,4 ile dokuzuncu oldu. DENK, bu sonuçla parlamentoda 3 olan sandalye sayısını korudu.
Koalisyon görüşmelerinin uzun sürmesi bekleniyorTarih ve uluslararası siyaset uzmanı Hidde Bouwmeester, seçim sonuçlarını, aşırı sağda yaşanan oy kaybını ve muhtemel koalisyon senaryolarını AA muhabirine değerlendirdi.
Bouwmeester, ülkede koalisyon görüşmelerinin genelde uzun sürdüğünü belirterek, bu seçimin ardından da koalisyonun kurulmasının aylarca süreceğini ve yeni hükümetin göreve başlama süresinin 1 yılı bulabileceğini söyledi.
Bouwmeester, seçimde aşırı sağın oy kaybettiğine işaret ederek 'Aşırı sağdan muhafazakarlara veya liberaller gibi merkez sağdaki partilere stratejik bir kayma var. Şaşırtıcı olan, D66'nın kazanmak üzere olması. Sol partiler ve Hristiyan demokratlar ve D66 arasında bir koalisyon olacak gibi görünüyor.' diye konuştu.
İki koalisyon senaryosu öne çıkıyorİki koalisyon seçeneğinin olduğunu belirten Bouwmeester, ilk seçenekte sol partilerin de koalisyona dahil edilebileceğini, diğer ihtimalin ise sağcı veya aşırı sağcı partilerden hükümet kurulabileceğini söyledi.
Bouwmeester, ilk senaryonun D66, VVD, GL-PvdA ve CDA'nın bir araya geleceği merkezci koalisyon formülü olduğunu ancak bu senaryonun önündeki en büyük engelin, VVD'nin GL-PvdA ile koalisyona girmeyi reddetmesi olarak görüldüğünü kaydetti.
İkinci senaryonun D66, VVD, CDA ve JA21'in oluşturacağı merkez sağ koalisyon formülü olduğunu söyleyen Bouwmeester, D66'nın bu senaryodaki en büyük sorununun, seçim kampanyasında aşırı sağı dışarıda bırakacağını vadetmesine rağmen muhafazakar sağcı JA21 ile koalisyona girmek zorunda kalması olacağına dikkati çekti.
Bu durumun, D66'nın seçmen tabanında hayal kırıklığı yaratabileceğini ve parti için büyük bir risk oluşturacağını kaydeden Bouwmeester, özellikle D66'nın oylarını artırmasında etkili olan birleştirici söyleminin bu koalisyonla zedelenme ihtimalinin bulunduğunu ifade etti.
Wilders'ın PVV'sinin her iki senaryoda da hükümette yer almasını beklemediğini anlatan Bouwmeester, 'İlk koalisyon seçeneğinde büyük partilerden VVD'nin dışlanması yani hükümette yer almaması da mümkün. Dolayısıyla, ilk seçeneğin maliyeti net değil. İkinci seçenekte de diğer bir büyük parti olan GL-PvdA yer almıyor. Üstelik ikinci senaryoda D66'nın aşırı sağcı JA21'i koalisyona dahil etmesi, çok sayıda anlaşmazlığı da beraberinde getirecektir.' değerlendirmesinde bulundu.
Rob Jetten liderliğindeki D66, seçim kampanyasında aşırı sağın dışarda bırakılacağı, merkez sağ ve sol partilerin dahil olacağı koalisyon hükümeti istediğini belirtmiş ve parlamentoda hükümetin İsrail'e kayıtsız şartsız destek veren politikalarına muhalefet etmişti.
Timmermans istifa ettiSeçimlerde oy kaybeden GL-PvdA ittifakının lideri Frans Timmermans, istifa ettiğini açıkladı.
Timmermans, X hesabından yaptığı paylaşımda, 'Çok mücadele ettik ama sonuç umduğumuz gibi olmadı. Bu nedenle hareketimizin liderliğini gelecek nesle devretmek için bir adım geriye atıyorum. Bu hareketin lider adayı olmak, hayatımın en büyük onuruydu. Hepinize teşekkür ederim.' ifadelerini kullandı.
En az 4 partili koalisyon zorunluSeçim sonuçlarına göre parlamentoda salt çoğunluk için en az 4 partili koalisyon zorunlu hale gelirken siyasi gözlemciler, merkez sağ ya da merkez partilerinin yer alacağı koalisyonların en muhtemel olasılık olduğunu ancak hükümet kurma sürecinin zorlu geçeceğini ve yeniden seçime gidilmesinin de ihtimaller arasında bulunduğunu belirtiyor.
Hollanda'da 22 Kasım 2023'te yapılan bir önceki genel seçimlerden 223 gün sonra ırkçı ve İslam düşmanı lider Geert Wilders'ın ilk günden itibaren tek seçenek olduğunu söylediği aşırı sağ-merkez sağ koalisyon hükümeti, Haziran 2024'te Wilders'ın partisinin hükümetten çekilmesiyle düşmüş ve erken seçim kararı alınmıştı.
Muhabir: Selman Aksünger
